Alevi - Sünni Evliliği

Şehirleşmeyle beraber ortaya çıkan sorunlardan birisi de Alevi Sünni evlilikleridir. Önceden herkes kendi köy ve cemaati çevresindeki insanlarla evlenirken; teknolojinin gelişmesi, köylerde yaşamın neredeyse sıfıra inmesi, eğitim seviyesinin yükselmesi, kadınların iş gücüne daha yoğun katılması gibi sebeplerle evlilikler de çeşitlendi ve farklı etnik kökenler, farklı mezhep ve inanç grupları arasında da evlilikler olmaya başladı. Sünnilik bu konuya inançsal açıdan baktığı için taraflar Sünni olduğu müddetçe sorun yaşanmıyor. Alevilerde yüz yılların getirdiği korku ve birikimin etkisiyle çok daha katı kurallar vardı. Sünni bir gelin veya damat alan aile düşkün ilan edilip topluluğun dışına itiliyordu. Alevi olduğu halde aynı ocaktan olmadığı için kız alıp vermelerde bile sorunlar yaşanıyordu. Bugün bunların büyük bir kısmı atlatılmış durumda.

“Bu devirde hala böyle şeylerle uğraşan, böyle şeylere kafayı takan var mı?” diye soran birisi muhtemelen fanus veya kafeste yaşıyordur ya da kendi küçük dünyasının dışına hiç çıkmamıştır. Türkiye henüz hayal ettiğiniz düzeyde bir ülke değil. Evet maalesef bu bir sorundur ve birçok yuvanın yıkılmasına da sebep olmaktadır.

Uzatmadan konuya girelim. Bu evliliklerin iki çeşidi var normal olarak. Alevi erkek, Sünni kız ve Sünni erkek, Alevi kız. Yıllardır Alevilikle ilgili konularla haşır neşir olan birisi olarak aile çevresi, arkadaş ortamı, köy ahalisi, dernek ve cem evi faaliyetleri derken bu tür yüzlerce evliliğe tanık oldum ve bu konu hakkında da yeterince gözlemim oldu.

Öncelikle Alevi kız – Sünni erkek veya genel tabirle söylersek Alevi gelin – Sünni damat yani Sünni bir aileye Alevi bir kızın gelin gitmesi versiyonu pek yürümüyor. İstisnaları elbette var ama genele oranla çok az. Kızlarımız Sünni erkeklerle evlenmesin düşüncesiyle değil, yılların tecrübesi ve gözlemiyle söylüyorum. Bizim gibi toplumlarda evlilik müessesesi sadece iki kişi arasında gerçekleşmiyor. İki tarafın ailesi, akrabaları hatta uzak akrabaları dahi bu evliliğin bir parçası oluyor. İnsanların çoğunluğu büyük şehirlerde yaşasa da geleneksel aile yapısı korunmaya devam ediyor. Alevi bir kız Sünni aileye gelin gittiği zaman bir süre sonra çevrenin de etkisiyle baskılar başlıyor.

– Neden oruç tutmuyorsun?

– Neden namaz kılmıyorsun?

– Başını kapatmayacak mısın?

– Bizim şeyhin sohbetlerine götürelim seni vs vs. uzayan sorular ve baskılar başlıyor. Bunun sonucu boşanma, huzursuz bir evlilik ya da kadının kendi kimliğini terk edip Sünnileşmesi oluyor.

Yine tekrar ediyorum, bütün evlilikler ve aileler böyle değil. Erkeğin ailesinin dini hassasiyetlerinin düzeyi, eğitim seviyeleri gibi etmenlere bağlı olarak sorunsuz yürüyen evlilikler de var. inançlar eğer etiket düzeyindeyse, Alevi veya Sünni olmak iki taraf için de bir anlam ifade etmiyorsa, bu konu üzerinden bir sorun çıkmayacaktır.

Benim burada yazdıklarım kendi çevrem ve gözlemlerim sonucudur. Sizin tecrübelerinizi de dinlemek ve yazmak da isterim. Bu şekil bir evlilik yapmış, mutlu olan veya ayrılmış ve konu hakkında düşüncelerini yazmak isteyenler turkalevi@gmail.com adresine mail atabilir. Merak etmeyin isminizi gizli tutulur.

Diğer versiyon ise Alevi damat Sünni gelin yani Alevi bir aileye Sünni mezhepten (Bu yazı içerisinde bahsedilen Hanefi mezhebidir. Şafii bir gelin veya damat vakasına şahit olmadığım için bunu da ek olarak belirtme gereği duydum.) bir gelin gelmesi. Bu versiyon genelde son derece sağlıklı yürüyor. Alevilerde baskı olmadığı için kimseye;

- Neden cem evine gelmiyorsun?

- Neden Muharrem orucu tutmuyorsun?

- Bizde kadınlar başını Anadolu tipinde örter, sen de bizim gibi ört 

Gibi sorular sormuyorlar. Kadın istediği gibi namazını kılıyor, Ramazan orucunu tutuyor, kimse saçını açması için zorlamıyor. Kısacası Alevi bir aileye gelin giden Sünni bir kıza baskı yapıldığına, Alevi olmaya zorlandığına dair bugüne kadar herhangi bir şey duymadım.

Yazıyı noktalarken, gençlerimiz evlilik gibi hayatlarının bütün akışını değiştiren bir şeye karar vermeden önce iyi düşünsünler. Evlenecekleri erkeğin ailesini de iyi araştırsınlar ve öyle karar versinler. Ben diliyle anlatılan bireysel bir yazı oldu. Esen kalın.

- Sungur