Subscribe Us

header ads

Alevilik ve Bektaşilikteki “Dede ve Baba” ile Şamanizm’deki “Kam” Arasındaki Benzerlikler

• Kam , Dede , Baba seçilme töreni : Gerek Kamlık ,gerek Dedelik soydan gelme birer mistik meslektirler. Her ikisi de soyunda Kam ve Dede bulunan sülalelerin çocukları arasından bu vazifenin sahibi aranıp bulunur. Eski Türklerdeki Kamlık ve Dedelikteki soy takibi şartına rağmen bir seçimin olduğu gözden uzak tutulmamalıdır. Türkiye’de “Ocak” denilen dede soylarının en  kabiliyetli en uygun çocuğu post sahibi olurken kendi aralarında bir seçimin olduğu bilinmektedir.
• Kam (Şaman,Baksı) , Dede ve Babanın giyim ve tam giyim (kisve) Taç (külah,börk) ,hırka ve kuşak giyilip takılması ile olur.Teslim taşı , palhenk taşı , kanberiyye gibi çok değişik manalar ifade eden taşlarında kamlıkla alakaları vardır.
• Asa, Alaca Değnek: Yakut Kamları ayin esnasında kayın ağacından yapılan bir asa (değnek) kullanıyorlardı. Bu günkü Alevilikte de kayın ağacı veya öd ağacından yapılan “alaca değnek” kullanılır ve ayini cemde muhakkak bulundurulan Aleviliğin üç kutsalından biridir.(Kara kazan .Alaca kilim,alaca değnek) Ayini Ceme gelen Alevi alaca değneği başından , ortasından ve öbür ucundan öper.64
• Kamların hayır duası,dede ve babaların hayırlısı: Gülbanklar (hayırlılar) konusunda da büyük benzerlikler vardır. Radloff , İslamiyet’le kamlık dinini bağdaştıran Kazak baksalardan bahsederken diyor ki “Gördüğüm baksalardan her biri her zaman dini ibareler kullanıyor ,yerken içerken , otururken her hareketinde yüksek sesle “bismillah” diyor , söylediği her söze “vallahi , billahi” ibaresini ekliyordu.Halbuki bunları kazaklarda bazı yaşlı kimseler yaparlar belki de bu sözlerle kendilerinin hakiki bir Müslüman olduğuna inandırmak isterlerdi.65 Bektaşi Gülbanklarındaki “ Bektaş” ve “Hu” kelimeleri gibi kelimelerin geçtiği bir Kam duası verelim.”Sizden medet diliyorum, Kara Murat (kara bıyıklı) ata evliya ,Hu Allah , Hu Allah ey Bektaş ata Bekata Bekiç ata yardım et ,Çakmak ata evliyadan medet diliyorum.Hu Allah ey , evliya ata evliya …sizden yardım diliyorum. Tekdurmas ata evliya.Karahan baba yardım et.Hu Allah ey”66
• Dedelere , Kamlara , Babalara verilen hediyeler: Dedelere ,Babalara “yol hakkı” v.s adıyla verilen yıllık hediyelerle , Kamlara ve Şamanlara verilen hediyeler arasında benzerlik vardır. Buryat Şamanı “Baba” ve yardımcıları , “oğullar” her yıl köyden köye , obadan obaya dolaşarak dini ayinler yürütür ve verilen hediyeleri yiyecekleri atlarına yükleyerek götürürlerdi.67 Bazı oymaklar Şamanlarına yıllık maaş bağlarlar, bazı oymaklar ise tören karşılığı olarak ücret verirlerdi. Kamlar pazarlık yapmazlar ne verirlerse razı olurlardı. Umumiyetle gerçek Kamlar dünyalığa düşkün değillerdi.68
• Dede’ye , Kam’a secde: Kızılbaş Türkmenler dedeler önünde secdeye kapanırlar niyazda bulunurlar.Bu eski bir Türk geleneğidir.İbni Fazlan Türkmenlerin bu adetinden bahsettiği gibi Hudud el Alem , Oğuz Türklerinin Kamları önünde secde ettiklerini kaydeder. Kaşgarlı Mahmut Türklerin (Kamlık dininde kalmış Oğuzların ) saygı duydukları şeylere ve saygı duydukları insanlara “yükündüklerini” yani secde ettiklerini anlatır.
Günümüzde de Altaylarda Orta Asya’da Şamanlar ve Şamanizm yaşanmaya varlıklarını muhafaza ediyorlar. “Üstte Gök Tanrı , altta yağız yer” .Bu ikisi arasında insanoğlu… Şamanizme göre bir yanda iyilik ve kötülük Tanrıları , dağda , ağaçta , suda , ateşte , ayda , güneşte , uyuyan ruhlar , diğer yanda bozkırın şiddetinde savrulan insanlara yol gösteren kamlar , şamanlar…
Kamlar ve şamanlar Tanrılarla insanlar arasında aracılık yapar , ayin ve törenleri yönetir, gelecekten haber verir , hastalıkları iyileştirir , büyü yaparlar. Kamlık , Şamanlık sonradan öğrenilemez , soydan gelir.İnsanlara iyilik sunan Tanrı ve ruhlarla ilişkisi olan kamlara “ak kam”, kötülük ve felaket saçanlarla ilişkisi olan kamlara da “kara kam denir.Giysileri , davulları , tözleri , ayinlerde kendilerinden geçerek söyledikleri dua ve ilahileriyle kamlar , ocaklara bereket , il’e dirlik sağlarlar.İnsanlara , “gök Tanrı yolunu açar” , onları kötülüklerden felaketlerden korurlardı.Eskisi kadar olmasa da kamlar , şamanlar Orta Asya ve Altaylarda hakimiyetlerini devam ettiriyorlar.

Yorum Gönder

0 Yorumlar