Rusya Federasyonu İçindeki Küçük Türk Halkları ve Dilleri
Rusya Federasyonu'nun geniş coğrafyasında, nüfusları az olan ve dilleri giderek az konuşulan birçok küçük Türk topluluğu bulunmaktadır. Bu toplulukların dilleri, genellikle Rusçanın yaygın etkisi altında kalmaktadır:
Dolganca: Özellikle Taymır Yarımadası'nda yaşayan Dolganların konuştuğu bir dildir. Konuşan sayısı oldukça azdır.
Çulım Türkçesi (Çulım Tatarcası): Sibirya'da Çulım Nehri kıyısında yaşayan küçük bir topluluk tarafından konuşulur. UNESCO tarafından ciddi tehlike altında olarak sınıflandırılmaktadır.
Shorca: Kemerovo bölgesinde yaşayan Shor halkının dili. Sanayileşme ve Rusçanın etkisiyle konuşucu sayısı önemli ölçüde azalmıştır.
Kumandı ve Telengit dilleri: Altay Türkçesinin lehçeleri olarak kabul edilen bu diller, Altay Cumhuriyeti'nde yaşayan küçük topluluklar tarafından konuşulmaktadır ve yok olma riski taşımaktadır.
Tofaca (Karagasca): Doğu Sibirya'da yaşayan Tofaların konuştuğu, çok az konuşucusu kalmış, kritik derecede tehlikede olan bir dildir.
Soyotça: Buryatya'da yaşayan Soyotların dili. Pratik olarak yok olmuş bir dildir, ancak canlandırma çabaları bulunmaktadır.
Kereyce: Çuvaşistan'da yaşayan küçük bir grup tarafından konuşulan ve ciddi risk altında olan bir dildir.
Diğer Bölgelerdeki Tehlike Altındaki Türk Toplulukları ve Dilleri
Karaim Türkleri ve Karaim Türkçesi: Özellikle Litvanya, Polonya ve Ukrayna'da yaşayan Musevi inancına sahip küçük bir Türk topluluğudur. Dilleri Karaimce, UNESCO tarafından "ölüm derecesinde" tehlikede olarak sınıflandırılmaktadır. Konuşucu sayıları son derece azdır.
Karaman Türkleri ve Karaman Türkçesi (Kapadokya Rumcası da denir): Yunanistan'a göç eden Ortodoks Türkler tarafından konuşulan bu dil, neredeyse tamamen yok olmuştur. Ancak çok az sayıda yaşlı konuşucu keşfedilmiştir.
Kırım Tatarları ve Kırım Tatarcası: Kırım'da yaşayan Kırım Tatarları, tarihi sürgünler ve asimilasyon politikaları nedeniyle dillerinin korunması konusunda ciddi zorluklar yaşamaktadır. Kırım Tatarcası, UNESCO tarafından "ciddi tehlike altında" olarak belirtilmiştir.
Gagavuz Türkleri ve Gagavuzca: Moldova'da özerk bir bölgeye sahip olsalar da, Gagavuzcanın özellikle gençler arasında Rusça ve Moldovacanın etkisiyle konuşucu sayısında azalmalar yaşanmaktadır. UNESCO'ya göre "ciddi anlamda tehlikede" olan diller arasındadır.
Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki (Doğu Türkistan) Türk Dilleri: Uygurca, genel olarak büyük bir dil olsa da, Çin'in bölgedeki politikaları nedeniyle Uygur kültürü ve dilinin geleceği konusunda ciddi endişeler bulunmaktadır. Bölgede yaşayan daha küçük Türk topluluklarının (örneğin Salar, Yugur dilleri) durumları da hassastır.
İran Türkleri İçindeki Bazı Gruplar: İran'da yaşayan birçok Türk topluluğu (Azerbaycan Türkleri, Kaşkaylar, Horasan Türkleri vb.) bulunsa da, merkezi hükümetin dil politikaları nedeniyle bazı küçük grupların dilleri ve kültürel kimlikleri baskı altındadır ve gelecekte risk altına girebilir.
Bu topluluklar genellikle azınlık olmaları, eğitimde ana dillerini kullanamamaları, göç ve bulundukları ülkelerdeki hakim kültürün etkisi gibi nedenlerle dillerini ve kültürel kimliklerini kaybetme riskiyle karşı karşıyadırlar. Dillerin korunması ve yaşatılması, bu toplulukların kültürel miraslarının devamlılığı açısından büyük önem taşımaktadır.
0 Yorumlar